DENEYSEL DİZAYN

Bağımsız değişkenler:

– Deneyde müdahale edilen değişkenler
– Genellikle nominal (kategorik)
– Örnek: Sigara

Bağımlı değişkenler:

– Ölçülen değerler
– Etki veya sonuç
– Örnek: Kanser

BİLİMSEL SINIFLANDIRMA

Sınıflandırmanın tarihi milattan önceye dayanır. Eski Yunan bilginlerinden Hippocrates (Hipokrat) (MÖ 460-377), hayvan türlerini saymış olmakla beraber, çalışmasının takibeden bölümlerinde bunların sınıflandırılması için çaba sarfetmemiştir. Yaşam formlarının sınıflandırılmasına ait bilinen en eski çalışma, Yunan filozof Aristoteles (Aristo) (MÖ 354-291) tarafından yapılmıştır. Aristoteles yaptığı sınıflandırmada yaşam ortamlarını (hava, kara ve su) temel olarak almıştır.

Bilimsel sınıflandırmanın gelişmesinde, sonraki önemli değişiklik İsviçreli profesör Conrad Gesner (1516-1565) tarafından yapılmıştır. Gesner'in çalışmaları aynı zamanda, yaşam alanında bilinen en eski derlemelerdir. 17. yüzyılın başları, hayvanlar üzerine dikkatli araştırmaların yapılmaya başladığı en önemli dönemdir. Bu çalışmalar öncelikle türlere yönelmiştir. Böylece organların benzerliği ile başlayan sınıflandırma yavaş yavaş gelişerek anatomik temellere dayandırılmaya başlanmıştır. Girolamo Fabrizio, Petrus Severinus, William Harvey, Edward Tyson, Marcello Malpighi, Jan Swammerdam  ve Robert Hooke bilimsel sınıflandırmanın gelişmesinde katkıları olan bilimi insanlarıdır. 

BİLİMSEL YÖNTEM TÜRLERİ

Bilimsel yöntem deneysel veya teorik olabilir.

*Sentez Yoluyla Analiz Yöntemi

Analiz, bir bütünü, bu bütünün özelliklerini, bağlantılı olduğu şeyleri ve bileşenlerini zihninizde parçalarına ayırmanıza yardımcı olan bir mantık sürecidir. Sentez işlemi ise daha önce analiz edilmiş parçaların bir derlemesini oluşturur. Sorunun öğeleri arasındaki genel bağlantıları ve özellikleri ortaya çıkarmaya olanak tanır.

BİLİMSEL YÖNTEM TÜRLERİ

*Tümevarım ve Tümden Gelim Yöntemleri

Temelde, bu yöntem birbirine zıt iki süreçten oluşur: tümevarım ve tümden gelim. Tümevarım süreci belirli durumlardan ortaya çıkan verilerden yola çıkarak daha geniş resme ulaşmayı amaçlar. Tümden gelim sürecinin temeli ise doğru olay ve olguların gerçekteki tekrarıdır. 

İngiliz filozof Francis Bacon, tümden gelimi bir araştırma yöntemi olarak öne süren ilk kişiydi. Bacon, (1561/1626) eğer bilgi edinmek istiyorsak doğayı gözlemlememiz gerektiğini söylemiştir.

*Hipoteze Dayalı Tümden Gelimci Mantık Yürütme Yöntemi

Hipotezler  bilimsel veriler üzerinden belirlenir. Böylece, tümden gelim tekniklerini uygulayarak doğrulanabilen tahminlere ulaşılır.

*Tarihsel-Mantıksal Yöntem

Bilimsel sorunun temeline dair bilgileri mantıksal süzgeçten geçirerek araştırmak için kullanılır.

*Genetik Yöntem

Bir canlının gelişimini ve bu gelişimi belirleyen etkileri çalışırken kullanılır.

*Analojiler ve Analojik Yöntem

Benzer olaylar arasındaki ilişkilerden veya sonuçlardan oluşur. Bu yöntem yeni bilgiler üretmek için kullanılabilir.

*Modelleme Yöntemi

Gerçekliği incelemek için modeller üretilir. Elzem olan şeyler olmayan şeylerden ayrılır.

*Sistemik-İşlevsel Yöntem

Aristoteles’e göre, bütün, parçalarının toplamından daha büyüktür. Düşünce üzerine kurulmuş ve yeni bilgiler üretmek için oluşturulmuştur.

*Sistematikleştirme Yöntemi

Temel olarak, bilgi veya deneyimler sistemleştirilerek kullanılır.